काठमाडौं । हिन्दू धर्मावलम्बी महिलाहरूले विशेष भक्ति र उल्लासका साथ मनाउने पर्व हो हरितालिका तीज। भाद्र शुक्ल तृतीयाको दिन पर्ने यो पर्वलाई नारीहरूको महान् पर्वका रूपमा लिइन्छ। धार्मिक परम्पराअनुसार, पार्वतीले भगवान् शिवलाई पति रूपमा प्राप्त गर्न कठोर तपस्या गरेको स्मृतिमा यो पर्व मनाइन्छ।
पुराणहरूका कथाअनुसार, हिमालय राजाले पार्वतीलाई विष्णुसँग विवाह गर्न चाहेका थिए। तर पार्वतीले आफ्नो मनमा भगवान् शिवलाई नै वर रूपमा स्वीकार गरिसकेकी थिइन्। उनी आफ्ना सखीसँग वनमा गएर कठोर व्रत बसिन् र शिवप्रेममा तपस्या गरिन्। अन्ततः भगवान् शिवले उनको तप स्वीकार गरे र विवाह सम्पन्न भयो। यही प्रसङ्गलाई आधार मानेर ‘हरितालिका तीज’ मनाउने परम्परा सुरु भएको विश्वास गरिन्छ।
तीजको मुख्य उद्देश्य दाम्पत्य जीवनको सुख–समृद्धि, पतिको दीर्घायु र पारिवारिक ऐक्यबद्धताको कामना गर्नु हो। यस दिन महिलाहरू दिनभरि निर्जला उपवास बस्छन्, रातभरि भजन–कीर्तनमा संलग्न हुन्छन् र बिहान विधिपूर्वक भगवान् शिव–पार्वतीको पूजा गर्छन्।
यो पर्व धार्मिक मात्र नभई सामाजिक दृष्टिले पनि महत्त्वपूर्ण छ। यसले महिलाबीच एकता, आत्मीयता र सांस्कृतिक निरन्तरतालाई मजबुत बनाउँछ।
आधुनिक समाजमा तीज केवल धार्मिक संस्कारमा सीमित छैन। यसलाई महिलाहरूले आफ्नो स्वतन्त्रता, खुशी र आत्म–अभिव्यक्तिको अवसरका रूपमा पनि मनाउने गरेका छन्। गीत–संगीत, नाचगान र सामूहिक भोजमार्फत तीजले महिला चेतना र सामाजिक ऐक्यबद्धतालाई अझ प्रबल बनाइरहेको देखिन्छ।
यसरी, हरितालिका तीजलाई आज धार्मिक भक्ति, सामाजिक सद्भाव र नारीशक्तिको अद्वितीय संगमका रूपमा मानिन्छ।
