काठमाडौं । प्यालेसटाइनको विद्रोही समूह हमास र इजरायलबीचको डेढ महिना लामो युद्धपछि दुवै पक्ष युद्धविराममा सहमत भएका छन् । बुधबार इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुको नेतृत्वमा रहेको केन्द्रीय मन्त्रिपरिषद्ले हमाससँगको युद्धविरामको प्रस्तावलाई अनुमोदन पनि गरिसकेको छ ।
के छ हमास र इजरायलबीचको युद्धविराम सम्झौतामा ?
अक्टोबर ७ देखि युद्धरत पक्ष हमास र इजरायल अन्ततः युद्धविराममा सहमत भएका छन् । रिपोर्टहरूका अनुसार अमेरिकाले इजरायल र हमासबीच गाजामा पाँच दिनको युद्धविरामको बदलामा दर्जनौं बन्धकहरूलाई रिहा गर्ने सम्झौता गरेको छ ।
सम्झौता अनुसार गाजामा अक्टोबर ७ देखि हमास र अन्य समूहले बन्धक बनाएका ५० महिला र बालबालिकालाई रिहा गर्ने भएको छ । रिहा हुनेमा चार वर्षीया बालिकासहित तीन अमेरिकी नागरिक रहेको एक अमेरिकी अधिकारीले जानकारी दिए । अधिकारीहरूले सम्झौता अन्तर्गत पहिलो रिहाई बिहीबार (आज) हुने अपेक्षा गरेका छन् ।
अर्कोतर्फ, हमासले दाबी गरेको छ कि इजरायलले इजरायली जेलबाट १५० प्यालेस्टिनी कैदीहरूलाई रिहा गर्ने छ जसमा सबै महिला र बालबालिका हुनेछन् । यससँगै यसले दैनिक सयौं ट्रकलाई इजिप्टसँगको रफाह सीमा पार गर्न अनुमति दिनेछ । यसले गाजामा प्यालेस्टिनीहरूलाई मानवीय आपूर्ति प्रदान गर्नेछ ।
हमास इजरायल डेढ महिनापछि युद्धविराममा किन सहमत भयो ?
सम्झौताको सन्दर्भमा, हमासले दाबी गरेको छ कि इजरायलले दक्षिणी गाजामा हवाई उडानहरू रोक्नेछ र उत्तरी क्षेत्रमा दिनको छ घण्टा मात्र सञ्चालन गर्नेछ । युद्धविरामको अवधिमा इजरायली सेनाले गाजामा सैन्य सवारीसाधन ल्याउने र कसैलाई नियन्त्रणमा लिने प्रयास नगर्ने पनि सम्झौतामा उल्लेख छ । नेतान्याहु सरकारले प्रत्येक १० थप बन्धकहरूलाई रिहा गर्नका लागि युद्धविराम एक दिन लम्बाइने बताएको छ ।
अक्टोबर ७ मा हमासले अचानक आक्रमण गरी इजरायलीसहित धेरै देशका २०० भन्दा बढी नागरिकलाई बन्धक बनाएको थियो । तर, डेढ महिना बितिसक्दा पनि बन्धकहरु रिहा नभएपछि उनीहरुका परिवारहरु सडकमा उत्रिएका छन् । यसैबीच, ‘घर ल्याउ’ अभियान चलाएर प्रभावित परिवारले सोमबार राति इजरायली युद्ध मन्त्रिपरिषद्का सदस्यहरूसँग भेट गरेका थिए ।
यसबाहेक गाजाको मानवीय अवस्था दिनानुदिन बिग्रँदै गएकाले इजरायलमाथि अन्तर्राष्ट्रिय दबाब पनि बढिरहेको छ । इजरायली सेनाले गरेको बमबारी र त्यसपछिको जमिन आक्रमणले त्यहाँ मानवीय संकट सिर्जना गरेको बताइएको छ । गाजामा खाद्यान्न, पानी, इन्धन र औषधिको चरम अभाव छ । २३ लाख जनसंख्या भएको गाजा पट्टीमा १७ लाख मानिस विस्थापित भएका छन् । यसबाहेक यस क्षेत्रमा रहेका ३६ अस्पतालमध्ये १० वटा मात्रै सञ्चालनमा छन् ।
विज्ञहरू विश्वास गर्छन् कि हमासले पुनः संगठित गर्न कुनै पनि युद्धविराम प्रयोग गर्न चाहन्छ। हमासले इजरायली जेलमा बन्दीहरूलाई रिहाइको माग गर्दै बिस्तारै युद्धविराम लम्ब्याउने प्रयास गर्न सक्ने बताइएको छ ।
अर्कोतर्फ, यदि हामीले इजरायललाई हेर्छौं भने, यो विन्दुमा आएर प्रतिशोधात्मक कारवाही रोक्न चाहँदैन । इजरायलले हमासलाई निर्मूल पार्ने वाचा गरेको तीनवटा उद्देश्यहरू अहिलेसम्म पूरा हुन सकेको छैन । इजरायली सेनाले उत्तरी गाजाका सबै भागलाई अझै कब्जा गरेको छैन । मंगलबार उसले हमासको गढ मानिने जबलिया क्षेत्रलाई घेरेको थियो । थप रूपमा, इजरायली सेनाले उत्तरी क्षेत्रमा एक मात्र कार्य गर्ने प्रमुख चिकित्सा केन्द्र जबलिया नजिकैको इन्डोनेसियाली अस्पताललाई पनि नियन्त्रणमा लिएको छ ।
यससँगै इजरायली सेनाको ध्यान गाजाको दक्षिणी क्षेत्रमा र विशेषगरी खान युनिस सहरमा रहेको छ । आइडीएफले हमासको नेतृत्व खान युनिस सहरमा रहेको र बाँकी बन्धकहरूलाई पनि त्यहीँ राख्न सक्ने विश्वास गरेको छ ।
इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले मन्त्रिपरिषद्लाई युद्धविरामपछि इजरायल हमासलाई निर्मुल पार्न नरोकिने बताएको पनि अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरुले बताएका छन् ।
