युक्रेनमा रुसको आक्रमणको सय दिन पूरा भएको छ । तर यो युद्धमा के हुन सक्छ ? यद्यपि यो युद्ध हो, जहाँ एकैछिनमा कुनै पनि कुराको निर्णय गर्न सकिँदैन, तर अहिलेसम्मको घटनाक्रमलाई हेरेर सम्भावित परिणामहरू बुझ्ने प्रयास गर्ने हो भने यी पाँचमध्ये एउटा नतिजा निस्कन सक्छ । परिणाम यही नै हुन्छ भनेर यकिनका साथ भन्न सकिन्न, तर यो सय दिने युद्धलाई विश्लेषण गर्दा नतिजा यस्तो हुनसक्ने सम्भावना देखिन्छ ।
लामो संघर्ष
युक्रेन र रुसबीचको यो लडाइँ लामो समयसम्म चलिरहन सक्छ । यदि वर्षौंसम्म होइन भने, कम्तिमा केही महिनासम्म अझै जारी रहने सम्भावना छ । रुस र युक्रेनका सेनाहरू दिनहुँ आपसमा लडिरहेका छन्, दिनहुँ एक अर्कामाथि आक्रमण गरिरहेका छन्, त्यसैले यो युद्ध लामो समयसम्म चल्ने सम्भावना देखिन्छ ।
कहिले एक पक्ष अलि बलियो देखिन्छ भने कहिले अर्को पक्ष । तर न रुस झुक्न तयार छ न युक्रेन । राष्ट्रपति भ्लादमिर पुटिनले ‘रणनीतिक सहनशीलता’ देखाएर जित्न सक्ने दृढ संकल्प गरेका छन् । युक्रेनमाथिको हमलाले पश्चिमी देशहरूमा दबाब बढाउने र उनीहरूले आफ्नो आर्थिक संकट र चीनबाट हुने खतरामा बढी ध्यान केन्द्रित गर्ने पुटिनको रणनीति देखिन्छ ।
तर, युरोपेली देशहरूले अहिलेसम्म युक्रेनलाई जसरी सहयोग गरेका छन्, त्यसबाट उनीहरू युक्रेनलाई हतियार आपूर्ति गर्न प्रतिबद्ध छन् र गरिरहने छन् । यस्तो अवस्थामा यो युद्ध ‘चलिरहेको युद्ध’ मा परिणत हुँदैछ ।
पुटिनद्वारा युद्धविरामको घोषणा
के रुसी राष्ट्रपति पुटिनले एकतर्फी युद्धविरामको घोषणा गरेर सारा संसारलाई चकित पार्छन् ? उनले रुसको सैन्य अभियान अब पूरा भएको दाबी पनि गर्न सक्छन् । डोनबासमा रुसी समर्थक पृथकतावादीहरू सुरक्षित थिए, क्रिमियाको लागि एक कोरिडोर स्थापना गरिएको छ । यस्तो अवस्थामा उसले युक्रेनलाई नैतिक आधारमा लडाइँ बन्द गर्न दबाब दिन सक्छ ।
विश्लेषकहरुले रूसले जुनसुकै बेला यो चाल प्रयोग गर्न सक्ने बताउछन् ।
उसले युक्रेनमा युरोपेली दबाबको फाइदा उठाउन चाहन्छ भने, उसले आत्मसमर्पण गर्न सक्छ र शान्तिको प्रदर्शनको बदलामा, यसले केही क्षेत्रहरू आत्मसमर्पण गर्न सक्छ ।
यस्ता तर्क अहिले पेरिस, बर्लिन र रोममा सुनिन थालेका छन्, जहाँ युद्धलाई धेरै तान्नुको कुनै फाइदा छैन भनिएको छ । एकै समयमा, यो विश्वव्यापी आर्थिक पीडाको अन्त्य गर्ने समय हो । तर, अमेरिका, बेलायत र पूर्वी युरोपका अधिकांश क्षेत्रले यसको विरोध गर्नेछन् । रुसले एकतर्फी युद्धविरामको घोषणा गरेमा यो युद्धको परिदृश्यमा ठूलो परिवर्तन हुनसक्छ तर यसले युद्धको सधैका लागि अन्त्य भने गर्दैन ।
युद्धको मैदानमा स्ट्यान्डअफ
यदि युक्रेन र रुस दुवैले यो युद्धबाट केही पनि हासिल गर्न सकिँदैन र यो गतिरोध अन्त्य गर्न राजनीतिक समाधानतर्फ लागे भने के हुन्छ ?
दुवैतिरका सेनाहरू थाकेका छन्, जनयुद्धका लागि आवश्यक रसद र सामानको अभाव छ । यस्तो अवस्थामा लडाइँ जारी राखेर रगत बगाउनु र पैसा बर्बाद गर्नु जायज हुन सक्दैन । रूसको सैन्य र आर्थिक क्षति स्थायी छैन । युक्रेनका जनता युद्धबाट थाकेका छन् । सतप्रतिशत दाबी गर्न नसकिने विजयका लागि उनीहरू आफ्नो ज्यान जोखिममा पार्न तयार छैनन् ।
कीभ नेतृत्वले पश्चिमबाट समर्थन कायम गर्ने वाचामा विश्वास गुमाए र वार्ताबाट समस्या समाधान गर्ने समय आएको छ भने के हुन्छ ? जे होस्, अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले आफ्नो उदेश्य रुसमाथि हमला गर्नु नभई युक्रेनलाई वार्ताको टेबुलमा बलियो स्थितिमा राखेको स्थितिमा ल्याउनु रहेको आफ्नो भनाइ धेरै पटक दोहोर्याएका छन् ।
तर महिनौंदेखि चलिरहेको यो युद्धको सन्दर्भमा कुनै राजनीतिक समाधान निस्कन निकै कठिन छ । यसको ठूलो कारण युक्रेनले आफ्नो वाचा पूरा गर्न रुसलाई कत्ति पनि विश्वास नगर्नु हो। युक्रेनले शान्ति सम्झौता भए पनि रुस त्यसमा अडिग रहनु निकै गाह्रो छ र यस्तो अवस्थामा सधैं युद्धको सम्भावना रहने विश्वास छ ।
युक्रेनको लागि सम्भावित विजय
सबै चुनौतिहरूको बावजुद, के युक्रेन विजयी हुन सक्छ वा विजयको नजिक छ त ? के युक्रेनी सेनाले रुसलाई फेब्रुअरीमा आक्रमण गर्नुअघि जहाँ थियो त्यहीँ फर्काउन सक्छन् ?
युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले पक्कै पनि यस्तो दाबी गर्छन् । हालै एक अन्तर्वार्तामा उनले युक्रेनले यो युद्ध अवश्य जित्ने बताए । के हुन्छ यदि रसियाले डोनबास कब्जा गर्न असफल भयो र थप घाटा व्यहोर्छ ?
युरोप–अमेरिकी प्रतिबन्धका कारण रुसले क्षति बेहोर्नुका साथै युद्धको स्तरमा पनि असर गरेकोमा कुनै शंका छैन । युक्रेनले युरोपेली देशहरू र अमेरिकाबाट लगातार सैन्य सहायता पाइरहेको छ । अब युक्रेनले आफ्नो रक्षात्मक नीतिलाई आक्रमणको नीतिमा परिवर्तन गरेको छ ।
नीति निर्माताहरूले यसको नतिजाबारे चिन्ता व्यक्त गरिसकेका छन् । यो पराजयलाई ध्यानमा राखेर पुटिनले रासायनिक वा आणविक आक्रमणको बारेमा सोच्न सक्ने सम्भावना छ ।
रूसको सम्भावित जित
पश्चिमी अधिकारीहरूले जोड दिएका छन् कि प्रारम्भिक असफलताहरूको बावजुद, रूसले अझै पनि राजधानी किभ कब्जा गर्ने र युक्रेनको धेरै भागलाई आफ्नो अधीनमा राख्ने योजना बनाएको छ ।
रुसको युक्रेनका अधिकतम भाग कब्जा गर्ने उनीहरूको उद्देश्य अहिले पनि जीवित रहेको बताइएको छ ।
रसियाले डोनबासमा आफ्नो किनारामा पूंजीकरण गर्न सक्छ, सेनाहरू अन्यत्र प्रयोग गर्न जारी गरिँदैछ, सायद फेरि एक पटक किभलाई लक्षित गर्न सक्छ । युक्रेनी सेनाले लगातार घाटा बेहोरिरहेको पछिल्ला रिपोर्टहरुमा उल्लेख गरिएको छ ।
राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले युक्रेनले अहिलेसम्म २० प्रतिशत भूभाग गुमाएको स्वीकार गरिसकेका छन् भने हरेक दिन कम्तिमा सय युक्रेनी सैनिक मारिएको बताएका छन् ।
युक्रेनका जनताको विचार फरक हुन सक्छ, कोही संघर्ष जारी राख्न चाहन्छन् भने कोहीले शान्तिको मार्गको वकालत गर्छन् । केही पश्चिमी देशहरू युक्रेनलाई समर्थन गर्न थालेका हुन सक्छन् । तर यदि अन्य देशले रुसले जितेको महसुस गरे भने उनीहरूले पनि युद्धलाई तीव्र पार्न चाहन्छन् ।
-बीबीसी हिन्दीबाट
