काठमाडाैं । बुधबार बिहान साैर्य एयरलाइन्सको जहाज काठमाडौंबाट मर्मतका लागि पोखरा जाने क्रममा त्रिभुवन विमानस्थलमा दुर्घटनाग्रस्त भयो । विमान ‘सी चेक’का लागि पाेखरा जान लागेकाे थियाे ।
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा सौर्य एयरलाइन्सको आफ्नै ‘ह्यांगर’ छैन । एयरलाइन्सका अनुसार यो विमान सी–चेकका क्रममा पोखराको नवनिर्मित क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको ह्यांगरमा लैजान लागिएकाे थियाे ।
के हाे ‘सी चेक’ ?
विमानको ‘सी–चेक’ एक प्रकारको उन्नत किसिमको परीक्षण हो जसमा विमानका धेरै प्रणालीहरु र अवस्थाहरुको बारेमा विस्तृत जाँच गरिन्छ । विमान व्यवसायिक उडानका लागि तयार छ वा छैन भनेर जाँच गर्न यो परीक्षण गरिन्छ र यसमा धेरै विस्तृत किसिमको जाँच हुन्छ ।
यो परीक्षणमा विमानको इन्जिन, बडी, भित्री र बाहिरी प्रणाली, ल्याण्डिङ गियर लगायत विमानको बाहिरी र भित्री प्रणालीको विस्तृत परीक्षण हुन्छ । विमानमा संचारका लागि पाइलटले प्रयोग गर्ने उपकरणहरु लगायत यात्रुहरुका लागि राखिने अक्सिजन आपूर्ति प्रणालीलगायत अन्य कुराहरुको पनि सी–चेकमा परीक्षण हुन्छ ।
विमानको सबै प्रणालीको परीक्षण गरिसकेपछि मात्रै विमान व्यवसायिक उडानको लागि योग्य छ वा छैन भन्ने निर्धारण हुन्छ । विमानको सी–चेक सामान्यतया १८ देखि २४ महिनामा वा निश्चित घण्टा उडान गरिसकेपछि गरिन्छ । सी चेकका लागि एक देखि चार हप्तासम्मकाे समय लाग्छ ।
विमानको परीक्षण गर्नका लागि ‘ए–चेक’, ‘बी–चेक’ र ‘डी–चेक’ नामका अन्य परीक्षण पनि हुन्छन् तर ‘सी–चेक’ ती परीक्षणभन्दा पनि विस्तृत र व्यापक हुन्छ । ‘सी–चेक’मा ए, बी, र डी चेकमा गरिने सबै परीक्षणहरु पनि समावेश हुन्छन् । यो विमानको सबैभन्दा विस्तृत र उन्नत परीक्षण हो ।
सी चेकमा विशेषज्ञहरुले विमानको इन्जिन, हाइड्रोलिक, इलेक्ट्रिकल सिस्टम, एभियोनिक्स र फ्लाइट कन्ट्रोलको निगरानी गर्छन् ।
एअरलाइन्स र क्याप्टेनले गरेकाे गम्भीर लापरवाही !
बुधबार पाेखरामा ‘सी चेक’का लागि जान लागेकाे विमानमा क्याप्टेनकाे पनि गम्भीर लापरवाही देखिएकाे छ । सामान्यतया, सी चेकमा जान लागेकाे विमानले कमर्सियल उडान गर्दैन । ठूला जहाजमा पनि प्राविधिक र क्रु मेम्बर गरेर १०–१५ जना हुन सक्छन् । साना जहाजमा आवश्यकीय मात्रामा प्रावधिकहरुमात्र लैजान सकिन्छ ।
जाँचका लागि लैजान लागिएकाे विमानमा सौर्य एयरमै प्राविधिकका रूपमा कार्यरत मनुराज शर्माले उर्जा मन्त्रालयमा कार्यरत आफ्नी श्रीमती प्रिज्मा खतिवडा र छोरा अधिराज शर्मासमेत लगेका थिए । जाँचका लागि लैजान लागिएकाे विमानमा प्राविधिकका छाेरासमेत श्रीमती राखिएपछि जहाजका क्याप्टेनले राेक्नुपर्थ्याे । जहाजका क्याप्टेन मनिषरत्न शाक्यले ‘सी जाँच’ उडानकाे सामान्य अनुशासन पालना गरेकाे भए प्रिजा खतिवडा र उनका छाेरा अधिराज शर्मा काठमाडाैंमा राेकिन्थे ।
जाँचका लागि लैजान लागिएकाे विमानमा कति यात्रु राख्ने भन्ने निर्धारण क्याप्टेनले गर्न सक्थे । बुधबार दुर्घटनाग्रस्त विमानका क्याप्टेन साैर्य एअरलाइन्सका चिफ अफ अपरेशन पनि हुन् । यसकारण उनी जहाज चालकमात्र नभएर समग्र साैर्य एअरलाइन्सकाे व्यवस्थापनकाे जिम्मेवारी लिएका व्यक्ति पनि हुन् । उनले सी जाँचका लागि लैजान लागेकाे विमानमा यति धेरै मानिस राख्नु त्रुटीपूर्ण नै छ ।
धेरै मात्रामा प्राविधिक लैजाँदा चेकजाँचकाे काम छिटाे हुने एउटा तर्क त छँदैछ यदि यस्ताे अवस्थामा थाेरै प्राविधिकमात्र विमानमा राखेर अन्य जनशक्ति अर्काे विमानमार्फत पनि लैजान सकिन्थ्याे । तर साैर्य एअरलाइन्सले त्यसाे नगरेर जाँचका लागि जान लागेकाे विमानमा १९ जना यात्रु राखेर उडान भर्याे ।
दुर्घटनामा १८ जनाले ज्यान गुमाए । जहाजमा सवार एयरलाइन्सका सेफ्टी चिफ सागर आचार्य, सीए एमओ म्यानेजर अश्विनकुमार निरौला, मेन्टिनेन्स म्यानेजर यज्ञप्रसाद पौड्याल, जहाजका क्याप्टेन समेत रहेका चिफ अफ अपरेसन्स मनिषरत्न शाक्य र चिफ अफ क्युए (क्वालिटी अफिसर) दिलिप बर्मामध्ये क्याप्टेन शाक्यलाई मात्र जीवित उद्धार गरियाे ।
दुर्घटनामा परी अमितमान महर्जन, सागर आचार्य, दिलीप बर्मा, मनुराज शर्मा, अश्विन निरौला, सुलीपलाल जोशी, सर्वेश मरासिनी, श्याम बिन्दुकार, नवराज आले, राजाराम आचार्य, प्रिजा खतिवडा, अधिराज शर्मा, उद्धव पुरी, यज्ञप्रसाद पौड्याल, सन्तोष महतो, पुण्यरत्न शाही र आरिफ रेडाको निधन भएको छ ।
