काठमाडौ । दुई साता अघि म्यानमारमा आएको शक्तिशाली भूकम्पले ३,५९१ जनाको ज्यान लिएको छ। म्यानमारको परराष्ट्र मन्त्रालयका अधिकारी वाई ल्वीनका अनुसार, बुधबार रातिसम्म भूकम्पमा ४,८१४ जनाको मृत्यु भएको छ र १४८ जना अझै सम्पर्कविहीन छन्।
४९,८५७ घरमा क्षति पुगेको छ र ५,२४,६२४ जना प्रभावित भएका छन्। मृत्यु हुनेहरूको बीचमा १८ जना नेपालीभाषी नागरिकहरू छन्, जसका बारेमा म्यानमारका लागि नेपाली राजदूत हरिशचन्द्र घिमिरेले जानकारी दिएका छन्। ‘म्यानमारमा लगभग २ लाख नेपालीभाषी छन्, जसको इतिहास १५० वर्ष पुरानो छ,’ उनले भने, ‘१८ जनाको मृत्यु पुष्टि भएको छ, अरू केही घाइते र बेपत्ता छन्।’
भूकम्पपछि २५० जना नेपालीभाषी नागरिक विस्थापित भएका छन्, जसका लागि ‘अखिल म्यानमार देशीय गोर्खा हिन्दु धार्मिक संघ’ले अस्थायी बसोबासको व्यवस्था गरेको छ। ‘यो संघले भूकम्प प्रभावित माण्डले क्षेत्रका विस्थापित नागरिकलाई आश्रय र नियमित खाना प्रदान गरिरहेको छ,’ घिमिरेले बताए। ‘दूतावासको तर्फबाट पनि उनीहरूसँग कुरा गरेका थियौं, र हामी राहत सामग्री लिएर त्यहाँ जान तयारी गरेका छौं।’
म्यानमारस्थित नेपाली दूतावासका अनुसार, ५० जना नेपाली नागरिक यांगौनमा बसोबास गर्छन्, र त्यहाँको भूकम्पले ठूलो क्षति पुर्याएको छैन। ‘हाम्रो दूतावास पनि यांगौनमा छ,’ राजदूत घिमिरेले थपे। ‘तपाईंहरू बीच कतिपय यूएन एजेन्सी, बैंकिङ क्षेत्र र व्यवसायका लागि म्यानमारमा रहेका छन्।’ यांगौनमा भूकम्पको असर केही कम भए तापनि, राजदूतले भने कि यहाँ पनि भूकम्पको झट्का लामो समयसम्म महसुस गरिएको थियो।
म्यानमारको परराष्ट्र मन्त्रालयका अधिकारी वाई ल्वीनका अनुसार, भूकम्पले ३,०८२ बौद्ध मन्दिर र १०७ मस्जिद र अन्य २८७ धार्मिक भवनहरूलाई क्षतिग्रस्त बनाएको छ।भूकम्पको केन्द्रविन्दु म्यानमारको सागाइङ नगरको उत्तरपश्चिममा १६ किलोमिटर टाढा थियो, जहाँ १५ लाख मानिस बसोबास गर्दछन्। यो केन्द्रविन्दु राजधानी नेपिताउबाट करिब २०० किलोमिटर टाढा पर्छ। म्यानमारका अधिकारीहरूको अनुसार, भूकम्पपछि १०४ वटा पराकम्पहरू गएका छन्।
म्यानमारमा चुनावी विवादपछि, चार वर्ष अघि सैनिक कू भएको थियो। प्रजातान्त्रिक नेतृ आङ साङ सुकीको पार्टी नेश्नल लिग फर डेमोक्रेसीले भारी बहुमत जितेपछि, सैनिक समर्थित युनियन सोलिडारिटी एण्ड डेभलपमेन्ट पार्टीले धाँधलीको आरोप लगायो। यसपछि, सैनिकहरूले सुकीलाई गिरफ्तार गरे र एक वर्षसम्म संकटकालको घोषणा गरियो।म्यानमारको सेना प्रमुख मिन आङ हलिङ्गले आफ्नो नेतृत्वमा सरकार गठन गरे। सत्ता कब्जा गरेपछि लामो समयसम्म जनप्रदर्शन भएको र विद्रोहको समस्याले सैनिक सरकारलाई चुनौती दिएको छ। अहिले प्रजातान्त्रिक समूह, विद्यार्थी, र जातीय सशस्त्र समूहले प्रतिरोध गरिरहेका छन्। म्यानमारको भूकम्पले सैनिक सरकारलाई थप दबाबमा पारिरहेको छ, र भूकम्पपछिको उद्दारका लागि अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगको आह्वान गरिएको छ।
नेपालले २६.९७ टन राहत सामग्री म्यानमार पठाएको छ। नेपालका परराष्ट्र मन्त्रालयका अधिकारी तापस अधिकारी नेतृत्वको टोलीले राहत सामग्री म्यानमारका कूटनीतिक अधिकारीलाई हस्तान्तरण गरेको हो।नेपालका राहत सामग्रीमा खाद्य वस्तु, औषधि, ब्लड ट्रान्सफ्युजन सेट, टेन्ट र अन्य सामग्रीहरू छन्। नेपाली सेनाको मेडिकल टोलीले म्यानमारमा पुगेर उपचार गरिरहेको छ। म्यानमारको अस्पतालमा १,३०० बढी व्यक्तिहरूको उपचार गरिएको छ, जसमा केही प्रमुख अपरेसनहरू पनि समावेश छन्।
नेपाल र म्यानमारको ऐतिहासिक सम्बन्धको आधार भनेको बौद्ध धर्म र नेपालीभाषी समुदाय हो। म्यानमारमा १५० वर्ष अघि नेपालीहरू बसोबास गर्न थालेका थिए। यिनीहरूले बर्मा (अहिले म्यानमार)मा जीवन यापन गरे र दोस्रो विश्वयुद्धमा पनि भाग लिएका थिए। अहिले म्यानमारमा लगभग १० लाख नेपाली बसोबास गर्छन्।बौद्ध धर्मका कारण पनि नेपाल र म्यानमारबीचका सम्बन्ध बलियो भएका छन्। म्यानमारका हजारौँ तीर्थयात्रीहरु नेपालका प्रमुख बौद्ध स्थल लुम्बिनी भ्रमण गर्न आउँछन्।
